8. Eklesiologjia: Kisha
Termi “eklesiologji” (nga greqishtja ekklesia që do të thotë “takim,” ose “asamble” dhe logos që do të thotë “fjalë,” “çështje,” “temë”) i referohet studimit të kishës si asamble e atyre që e njohin Zotin dhe në të cilët banon Fryma e Perëndisë (Romakëve 8:9). Shpesh merret me tema të tilla si natyra e kishës, duke përfshirë metaforat e Dh.R. të përdorura për të përshkruar kishën, marrëdhënien e kishës me mbretërinë e Perëndisë, me Izraelin dhe qëllimin e saj në botë. Tema të tjera të lidhura me të përfshijnë qeverisjen e kishës, ritet (sakramentet) e saj të dhëna nga Perëndia, si dhe dhuntitë shpirtërore të derdhura mbi të në mënyrë të hirshme nga Perëndia për pjekurinë dhe rritjen e saj në ngjashmëri me Krishtin.
IA. Natyra e Kishës
1B. Problemi i një Vendi për t’ia Filluar me një Përkufizim
2B. Termi ekklesia
1C. Greqishtja Klasike
2C. Septuaginta (LXX)
1D. Termi (qahal)1
2D. 1 Mbretërve 2:3
3D. Numrat 22:4
4D. Zanafilla 35:11
5D. Ligji i Përtërirë 9:10
6D. 2 Kronikave 20:5
7D. Joeli 2:16
3C. Dhjata e Re – 114 herë (jo te 1, 2 Pjetri)
1D. Kisha e Mbledhur në Shtëpi – 1 Kor. 1:2; 1 Thes. 1:1
2D. Kisha në një Rajon – Veprat 9:31
3D. Kisha në Azi – 1 Kor. 16:19
4D. Kisha Universale – Ef. 4:4; Hebrenjve 12:232
4C. Përdorimi i Çështjes së Njësisë ekklesia
5C. Kisha e Dukshme dhe e Padukshme
IIA. Shprehje Metaforike që i Referohen Kishës: Disa Shembuj dhe Domethënia e Tyre
1B. Trupi i Krishtit
1C. 1 Kor. 12:12-27
2C. Efesianëve 1:22-23
2B. Familja – 2 Kor. 6:18
3B. Hardhia dhe Shermendët – Gjoni 15:1-11
4B. Shtylla dhe Mbështetja e së Vërtetës – 1 Tim. 3:15
5B. Ndërtesa – 1 Kor. 3:9
6B. Një Tempull i Gjallë që Rritet – Ef. 2:20-21
7B. Një Tempull i Shenjtë ku Banon Perëndia – 1 Kor. 3:16
8B. Një Komb i Shenjtë – 1 Pj. 2:9
9B. Një Priftëri Mbretërore – 1 Pjetri 2:9
10B. Gurë të Gjallë rreth Gurit të çipit (qoshes) – 1 Pj. 2:4-8
11B. Kripë dhe Dritë
1C. Mt. 5:13-15
2C. Veprat 13:47
3C. Kol. 4:5-6
IIIA. Kisha dhe Mbretëria e Perëndisë
1B. Mbretëria e Perëndisë: Një Përkufizim
2B. Kisha dhe Mbretëria: Pesë Vëzhgime
1C. Kisha Nuk Është Mbretëria
2C. Mbretëria Krijon Kishën
3C. Kisha Dëshmon për Mbretërinë
4C. Kisha Është Mjeti (Vegla) i Mbretërisë
5C. Kisha Është Roja Mbrojtëse e Mbretërisë3
IVA. Kisha dhe Izraeli
1B. Çështja
1C. Deklarata dhe Pyetja
2C. Faktorët Kyç në Debat
1D. Përdorimi i Dh.V. në Dh.R.
2D. Besëlidhjet me Abrahamin, Davidin dhe e Re-ja
3D. Izraeli “Kombëtar” përkundrejt Vetëm “Etnik” dhe Romakëve 9-11
4D. Interpretimi i Zbulesës 20:4-6
5D. Çështja e Premtimeve për Tokën në Dh.R.
3C. Disa Tekste Kyç
1D. Mateu 21:43
2D. Veprat 1:5; 3:19-21
3D. Veprat 13:33
4D. Galatasve 3:29
4C. Pozicionet Ekstreme
5C. Pozicionet e Ndërmjetme
2B. Rëndësia e Çështjes
VA. Qëllimi dhe Shërbesa e Kishës
1B. Deklarata e Përgjithshme
1C. Gjoni 14:13-14
2C. Veprat 1:8
3C. Veprat 13:47
2B. Përqëndrimi i Drejtuar për nga Perëndia i Kishës
3B. Përqëndrimi i Drejtuar nga Vetja i Kishës
4B. Përqëndrimi i Jashtëm i Kishës
5B. Mbështetja e Kishës te Fryma, Fjala dhe Tradita Informuese
VIA. Qeverisja e Kishës
1B. Strukturat e Ndryshme të Qeverisjes së Kishës
1C. Episkopale
1D. Kryepeshkopi Ú Peshkopi Ú Dioqeza Ú Famulltar/Vikar
2D. Kisha Metodiste, Anglikane, Katolike
2C. Presbyteriane
1D. Kisha Lokale Zgjedh Pleqtë për Këshillat Lokalë (Presbyterianët)
2D. Kisha Lokale Zgjedh Pleqtë për Këshillin e Mbikqyrësve (Kisha e Reformuar)
3D. Disa Pleq Janë Anëtarë të një Organi Më Të Lartë: Pleqësia e Këshillave (Presbyterianët)
4D. Disa Pleq Janë Anëtarë të një Organi Më Të Lartë: Pleqësia e Mbikqyrësve (Kisha e Reformuar)
5D. Disa Anëtarë të Pleqësisë së Këshillave ose të Mbikqyrësve Zgjidhen për të Formuar Kuvendin (Sinodin)
6D. Asambleja e Përgjithshme: Përfaqësues nga Anëtarësia e Thjeshtë dhe nga Klerikët
3C. Kongregacionale4 (Në Bashkësi)
1D. Tipari Kryesor i Kësaj Qeverisje: Pavarësia e Kishës Lokale dhe e Anëtarëve
2D. Priftëria e të gjithë Besimtarëve
3D. Nuk ka Strukturë Qeveritare
2B. Cilësitë për Pleqtë dhe Dhjakët
1C. Pluralizmi i Pleqve5
1D. Veprat 14:23
2D. Veprat 20:17
3D. 1 Timoteu 4:14
4D. Titi 1:5
5D. Jakobi 5:14
6D. Hebrenjve 13:17
7D. 1 Pjetri 5:1-2
2C. A Janë të Nevojshme Pleqësitë dhe Asambletë e Përgjithshme?
3C. Cilësitë e Duhura
1D. Pleqtë – 1 Timoteu 3:1-7
2D. Pleqtë – Titi 1:5-9
3D. Dhjakët – 1 Timoteu 3:8-13
VIIA. Ritet (Ceremonitë, Sakramentet) e Dhëna Kishës
1B. Ex opere operato?6 (Të punojë më vete)
2B. Pagëzimi
1C. Konteksti – Mateu 28:19-20
2C. Kuptimi dhe Mënyra e “Pagëzimit”
1D. Kuptimi i Baptizo
2D. Mënyra: Zhytje e jo Spërkatje
3C. Ata që Pagëzohen
1D. Veprat 2:41
2D. Veprat 8:12
3D. 10:44-48
4D. 16:14-15
5D. E Gjithë Shtëpia (Foshnjet?/Të Rriturit Jobesimtarë?) – Veprat 16:32-33
6D. 1 Korintasve 1:16
4C. Pagëzimi dhe Shpëtimi
1D. Veprat 2:38 dhe Kuptimi i Parafjalës eis
2D. Pendimi Mund të Sjellë Pagëzimin te Veprat
1E. Veprat 3:19
2E. Veprat 26:20
3D. Shpëtimi Është Plotësisht nga Hiri te Veprat
1E. Veprat 10:43, 47
2E. Veprat 13:38-39, 489
4D. Tekste dhe Mendime të Tjera të Rëndësishme
1E. 1 Korintasve 1:17
2E. 1 Pjetri 3:21
3E. Romakëve 4:1-12
4E. Efesianëve 2:8-9
5E. Titi 3:5
6E. Luka 23:43
5C. Përmbledhja e Pagëzimit
1B. Darka e Zotit
1C. Krahasimi i Pagëzimit me Darkën e Zotit
2C. Shpeshtësia e Kryerjes së Ritualit
1D. Mateu 26:27-29 (dhe Paralelet)
2D. Darka e Zotit si “Përkujtues” – 1 Kor. 11:24-26
3D. “Sepse Sa herë …” – 1 Kor. 11:26
3C. Marrëdhënia e Elementëve me Trupin e Vërtetë Fizik Të Krishtit
1D. Çështja Kyç: Prania e Krishtit në Darkë
2D. Transubstancioni i Katolikëve dhe Hiri Shpëtues
3D. Luteri, Konsubstancioni, dhe Trupi i Krishtit
4D. Kalvini: Shenja të Pranisë së Vërtetë Shpirtërore të Krishtit]
5D. Darka e Zotit dhe Besimtarët Jo-të Pagëzuar
6D. Përmbledhje
VIIIA. Dhuntitë e Dhëna Kishës
1B. Kisha e Perëndisë, Fryma e Tij Banuese dhe Dhuntitë Shpirtërore
2B. Dhuntitë Jepen Sipas Mençurisë së Perëndisë
1C. 1 Korintasve 12:11
2C. 1 Korintasve 12:18
3B. Dhuntitë Jepen për të Mirën e Përbashkët – 1 Korintasve 12:7
4B. Mund të Ekzistojë Rrëmuja në Lidhje me Dhuntitë – 1 Korintasve 12:1-3mp.
5B. Listat e Dhuntive
1C. Romakëve 12:4-8; 1 Korintasve 1:7; 12-14 (Veprat 21:9); Efesianëve 4:11-12; Hebrenjve 2:3-4 dhe 1 Pjetri 4:10-11.
2C. Disa Vëzhgime
1D. Asnjë nga Listat Nuk Bie Dakord me Tjetrën Plotësisht
2D. “Dhuntitë e …”
3D. 1 Korintasve 12:4-6
4D. Konteksti Personal për Përdorimin e Tyre është Ngjashmëria me Krishtin – 1 Kor 13
5D. Konteksti i Përbashkët për Përdorimin e Tyre Është Dashuria e Sinqertë – 1 Kor 13
3C. Një Listë e Disa Dhuntive (shiko pasazhet më sipër te VIIIA, 5B, 1C)
1D. Profecia
2D. Mësimi
3D. Shërbimi
4D. Inkurajimi
5D. Të Dhënit
6D. Të Drejtuarit
7D. Dituria
8D. Njohuria
9D. Shërimi
10D. Dallimi
11D. Gjuhët e Panjohura dhe Interpretimi i Tyre
12D. Apostullimi
13D. Drejtimi i Kishës (Pastor)
14D. Ungjilltar
6B. Vështirësitë në Interpretimin e Disa Dhuntive
1C. P.sh. “Mesazhi i Diturisë”
2C. P.sh. “Mesazhi i Njohurisë”
7B. Vazhdimësia ose Ndalimi (Pushimi) i Disa Dhuntive të “Mrekullueshme”
1C. Konfuzioni mbi Çështjet Kryesore
2C. Deklarata e Çështjes(eve)
1D. 1 Korintasve 1:4-9
2D. Hebrenjve 2:3-4
3D. Deklarata e Duhur
3C. Çështja e Metodës Teologjike: Përvoja dhe Teksti i Shkrimit?
1D. “Të Filluarit” me Përvojën
2D. “Të Filluarit” me Shkrimin
3D. Çështja nuk Është se Ku “Të Fillosh” Por Kush Është Autoriteti Përfundimtar?
4D. Pjekuria e Krishterë dhe të Dëgjuarit me Vëmendje e Shpërqëndruesve
4C. Dhuntia e Gjuhëve të Panjohura
1D. Problemi te 1 Korintasve 12-1410
2D. Their Purpose in Acts (2, 8?, 10, 19)
1 Ekziston edhe një term tjetër në DH.V. në hebraisht, që është edah dhe i referohet shpesh Izraelit si një “komunitet ceremonial” i mbledhur rreth kultit ose Ligjit. Gjithsesi, nuk është përkthyer kurrë ekklesia. Shiko Jack P. Lewis, “qahal,” te Theological Workbook of the Old Testament (Chicago: Moody, 1980), 789-90; Lothar Coenen, “Church,” te The New International Dictionary of New Testament Theology, ed. Colin Brown (Grand Rapids: Zondervan, 1975), 1:291-95
2 Shiko, BAGD, 240-41
3 Për mbrojtjen e këtyre pikave shiko, George Eldon Ladd, A Theology of the New Testament, rev. ed., ed. Donald A. Hagner (Grand Rapids: Eerdmans, 1993), 109-117
4 Për një diskutim të mëtejshëm të këtyre tre formave përfaqësuese të qeverisjes së kishës shiko, Erickson Christian Theology, 1069-83; Leon Morris, “Church Government,” te Evangelical Dictionary of Theology, ed. Walter A. Elwell (Grand Rapids: Baker, 1984) 238-41; D. MacLeod, “Church Government,” te New Dictionary of Theology, ed. Sinclair B. Ferguson, David F. Wright, dhe J. I. Packer (Downers Grove, IL: InterVarsity, 1988), 143-46.
5 “Pleqtë” njihen edhe si “pastorë (barinj)”, “ mbikqyrës” dhe “peshkopë” në Dh.R. Shiko Grudem, Systematic Theology, 913-14. Megjithëse ky pozicion padyshim që nuk është i sigurtë, duket se është i bazuar në një farë mase.
6 Këto disa herë referohen si “sakramente.” Për disa, termi “sakrament” sugjeron idenë se ose pjesëmarrja në këto rite është e nevojshme për shpëtim ose që ato aktualisht veprojnë brenda dhe nga vetvetja, të veçuara nga besimi i pjesëmarrësit. Me të vërtetë, në këtë mënyrë ato perceptohen shpesh në kishën katolike.
7 Mateu përdor shprehjen anebe apo tou hudatos (Mt. 3:16) dhe Marku thotë anabainon ek tou hudatos (Marku 1:10). Të dy tregojnë se Jezusi dhe Gjoni ishin në ujë, jo thjesht pranë tij.
8 E njëjta gjuhë që përdoret për daljen e Jezusit nga uji përdoret edhe për eunukun (d.m.th avebesan ek tou hudatos).
9 Shiko, Wallace, Exegetical Syntax, 369-71
10 Ndërsa Pali deklaron se flet në gjuhë të panjohura më shumë se të gjithë korintasit (1 Kor. 14:18), është interesante, në dritën e disa deklaratave bashkëkohore, për t’u vënë re se gjuhët nuk përmenden nga Luka në lidhje me kthimin në besim të apostullit (Veprat 9). Për më tej, ndërsa gjuhët janë përmendur në lidhje me Ditën e Rrëshajave (Veprat 2:1-13), kthimin në besim të Kornelit dhe të besimtarëve johebrenj (Veprat 10:46) si dhe të dishepujve të Gjon Pagëzorit në Efes (Veprat 19:1-7), nuk mund të thuhet e njëjta gjë për Lidian (Veprat 16:11-15) dhe gardian filipas (Veprat 16:31-34). Këta dy të fundit, gjithsesi, janë konsideruar në mënyrë të qartë nga shkrimtari, Luka, që marrin plotësisht pjesë në shpëtimin nga Krishti
Related Topics: Eschatology (Things to Come), Teaching the Bible