1. Bibliologjia: Bibla
Termi Bibliologji (nga greqishtja biblos që do të thotë “libër”) i referohet veçanërisht studimit të natyrës së Biblës si zbulesë hyjnore. Shpesh, përfshin tema të tilla si zbulesa, frymëzimi, pagabueshmëria, kanunizmi, kritika e tekstit, iluminimi (ndriçimi) dhe interpretimi
IA. Kuptimi i Termit “Zbulesë”6
1B. Përdorimi Bashkëkohor
2B. Përdorimi Teologjik
IIA. Zbulesa e Përgjithshme
1B. Përkufizimi
2B. Në Krijim
1C. Psalmi 19:1-6
2C. Romakëve 1:18-20
3B. Në Natyrën Njerëzore
4B. Në Historinë e Kontrolluar në Mënyrë Providenciale (Hyjnore)
1C. Veprat 14:15-17
2C. Veprat 17:22-31
5B. Përmbledhje dhe Konkluzione
1C. Objektiviteti i Zbulesës së Përgjithshme
2C. Mundësia e Teologjisë Natyraliste?
3C. Marrëdhënia me Zbulesën e Veçantë dhe me Përgjegjësinë Njerëzore
4C. Disa Gjëra të Përbashkëta Mes Besimtarit dhe Jobesimtarit?
IIIA. Zbulesa e Veçantë
1B. Përkufizimi i Përgjithshëm
2B. Natyra e Zbulesës së Veçantë
1C. Zbulimi i një Personi – Gjoni 5:39-40
2C. Gjuha e Analogjisë
3C. Gjuha e Përmbledhjes dhe e Përshtatjes
3B. Mënyrat e Zbulesës së Veçantë
1C. Në Ëndrra – Zanafilla 20:3
2C. Në Vegime – Zakaria 1:8mp.
3C. Në Theofani (shfaqje të vetë Perëndisë) – Jozueu 5:13-15
4C. Ligjëratë Hyjnore – Jobi 38-41
5C. Vepra të Veçanta – Eksodi 14-15
6C. Jezu Krishti – Gjoni 1:18
7C. Shkrimi – 2 Timoteut 3:16
1D. Zbulesa Deklaruese (Shpallëse)
2D. Zhanret (Llojet) e Ndryshme në Shkrim
3D. Shkrimi dhe Historia
4B. Qëllimi i Zbulesës së Veçantë – Gjoni 5:39-40; 2 Tim. 3:16-17
5B. Pikëpamjet Alternative të Zbulesës
1C. Liberalizmi
1D. Emanuel Kanti (1724-1804)
2D. Frederik Shlejmajer (Friedrich Schleiermacher) (1763-1834)
2C. Neo-Ortodoksia (Ortodoksia e Re)
1D. Soren Kirkegard (1813-1855)
2D. Karl Barth (1886-1968)
3D. Emil Bruner (1889-1966)
3C. Efektet e Liberalizmit dhe Neo-Ortodoksisë mbi Studimet Biblike
1D. Bibla Vetëm Një Dëshmi Për Zbulesën
2D. Njeriu Ka Nevojë Të Përjetojë Perëndinë
IVA. Frymëzimi
1B. Shpalljet (Pretendimet) në Shkrim
1C. Problemi i Vetë-Referimit
2C. Një Zgjidhje
2B. Frymëzimi i Duhur
1C. Përkufizimi i ‘Frymëzimit’
1D. Nevoja/Arsyeja për Ta Shkruar të Vërtetën e Perëndisë
2D. Qëllimi
3D. Procesi dhe Iniciativa
4D. Produkti (Gojor/I Plotë)
2C. Dy Tekste Kyç
1D. 2 Timoteut 3:16
2D. 2 Pjetri 1:20-21
3C. Probleme që Përkufizojnë Frymëzimin
1D. Deklaratat e Shkrimit
2D. Fenomeni i Shkrimit
4C. Teoritë e Gabuara
1D. Frymëzimi Natyralist
2D. Frymëzimi i Pjesshëm
3D. Frymëzimi i Koncepteve
4D. Iluminimi (Ndriçimi) Shpirtëror
5D. Diktimi
VA. Pagabueshmëria7
1B. Përkufizimi
2B. Marrëdhënia me Frymëzimin
3B. Problemet
1C. Filozofike
2C. Fenomeni i Tekstit
3C. Mospranim nëpërmjet Fajit me anë të Shoqërimit
4C. Vlera e Doktrinës
VIA. Kanunizimi8
1B. Përkufizimi
2B. Kanuni i Dhjatës së Vjetër
1C. Origjina e Kanunit
2C. Koha e Plotësimit dhe Librat e Përfshirë në Të
3B. Kanuni i Dhjatës së Re
1C. Pritja e Zbulesës së Mëtejshme në Dritën e Premtimit të Dh.V.
2C. Jezusi dhe Apostujt: Tekstet Biblike
3C. Shtysa për një Mbledhje (Koleksion)
1D. Vdekja e Apostujve
2D. Marcionizmi
3D. Gnosticizmi
4D. Montanizmi
4C. Faktorët e Përfshirë në Mbledhje
1D. Apostulliteti
2D. Universaliteti (Katolicizmi)
3D. Ortodoksia (Doktrina e Shëndoshë)
4D. Përdorimi
5C. Data dhe Kuptimi i “Mbylljes së Kanunit”
VIIA. Kritika e Tekstit9
1B. Përkufizimi
2B. Materialet e Dhjatës së Vjetër
1C. Dorëshkrimet Hebraike
1D. Dorëshkrimet e Rëndësishme dhe Kodeksët
2D. Rrotullat e Qumranit
2C. Pentatuku Samaritan
3C. Variante të Rëndësishme
1D. Septuaginta (LXX)
2D. Targumat (Përkthimet e lashta) në Aramisht
3D. Varianti në Sankrinisht (Siriakisht)
4C. Variante dhe Dëshmi të Tjera
1D. Latinishtja e Vjetër
2D. Vulgata
3D. Variantet Koptike
4D. Varianti Etiopas
5D. Variantet në Arabisht
3B. Materialet e Dhjatës së Re
1C. Dëshmitë greke
1D. Papiruset
2D. Uncialet 10
3D. Minuskulat 11
4D. Leksionarët 12
2C. Variante të Hershme të Rëndësishme
1D. Latine
2D. Sankrinisht
3D. Koptike
3C. Etërit e Kishës
4B. Procesi i Kritikës së Tekstit
1C. Dhjata e Vjetër
2C. Dhjata e Re
5B. Përmbledhja e Kritikës së Tekstit
VIIIA. Ndriçimi (Iluminimi)
1B. Përkufizimi
2B. Tekstet Kyç
1C. 1 Korintasve 2:9-14
2C. Efesianëve 1:18
3C. 2 Timoteut 1:7
3B. Probleme me Ndriçimin
IXA. Interpretimi13
1B. Përkufizimi
2B. Natyra e Kuptimit dhe Komunikimit
1C. Synimi i Autorit
2C. Probleme dhe Zgjidhje
3B. Metoda e Interpretimit
1C. E Orientuar nga Gramatika dhe Zhanri (lloji i letërsisë)
2C. Historike
3C. Sintetike/Organike
4B. Natyra e Kuptimit
1C. Duke Vështruar
2C. Duke e Përjetuar Vetë
5B. Roli i Frymës
XA. Zbatimi14
1B. Të Njohësh Interpretimin
2B. Të Formulosh Parimet Biblike
3B. Të Meditosh dhe të Bësh Korrelacionin (Lidhjen)
4B. Zbatoje në Teori/Praktikë
6 Për një diskutim mbi “zbulesën”, dhe idetë e lidhura ngushtë me të, shiko David S. Dockery, Christian Scripture: An Evangelical Perspective on Inspiration, Authority and Interpretation (Nashville, TN: Brodman and Holman, 1995). Shiko gjithashtu Avery Dulles, Models of Revelation (Maryknoll, NY: Orbis, 1992)
7 Për një sërë artikujsh në lidhje me doktrinën ungjillore të pagabueshmërisë shiko, Norman L. Geisler, ed. Inerrancy (Grand Rapids: Zondervan, 1980).
8 Për çështjen e kanunit, shiko Roger Beckwith, The Old Testament Canon of the New Testament Church and Its Background in Early Judaism (Grand Rapids: Eerdmans, 1985); F. F. Bruce, The Canon of Scripture (Downers Grove, IL: InterVarsity, 1988); Harry Y. Gamble, The New Testament Canon: It’s Making and Meaning, New Testament Series, ed. Dan O. Via (Philadelphia: Fortress, 1985): Bruce M. Metzger, The Canon of the New Testament: It’s Origin, Development, and Significance (Oxford: University Press, 1987).
9 Mbi kritikën e tekstit të DH.V., shiko Ernst Wurthwein, The Text of the Old Testament, përkth. Erroll F. Rhodes (Grand Rapids: Eerdmans, 1979); Bruce M. Metzger, The Text of the New Testament: Its Transmission, Corruption, and Restoration, 3rd ed. (New York: Oxford, 1992).
10 Uncialet – Një stil shkrimi në Greqinë e lashtë veçanërisht për dokumentet, letrat e tregtisë dhe materiale të tjera jo letrare. Kryesisht i përafrohet të shkruajturit me gërmat e mëdha (kapitale) të shtypit (shën.i.përkth).
11 Minuskulat – një stil tjetër shkrimi në Greqinë e lashtë që ekzistonte përkrah stilit uncial. Ky stil kryesisht përafrohet me stilin e të shkruajturit me gërma të vogla të shtypit (shën.i.përkth)
12 Leksionarët – një stil shkrimi ku pasazhet e Dh.R. rregullohen sipas rradhës së leximit në shërbesën e kishës gjatë vitit (shën.i.përkth)
13 Disa vepra të mira hyrëse mbi interpretimin biblik përfshijnë: Gordo Fee dhe Douglas Stuart, How to Read the Bible for All Its Worth: A Guide to Understanding the Bible, 2d ed. (Grand Rapids Zondervan, 1993); Leland Ryken, How to Read the Bible as Literature (Grand Rapids: Zondervan, 1984); Robert H. Stein, A Basic Guide to Interpreting the Bible: Playing by the Rules (Grand Rapids: Baker, 1994); William W. Klein, Craig L. Blomberg, dhe Robert L. Hubbard (Dallas: Word, 1993); Moises, Silva, ed., Foundations of Contemporary Interpretation: Six Volumes in One (Grand Rapids: Zondervan, 1996); Grant Osborne, The Hermeneutical Spiral: A Comprehensive Introduction to Biblical Criticism (Downers Grove, IL: InterVarsity Press, 1991); Xhon Stot, Të Kuptosh Biblën (KARTË E PENDË shtypur në VERNON PUBLISHING, Tiranë 1998); R. C. Sproul, Knowing Scripture (Downers Grove, IL: InterVarsity, 1977); D. A. Carson, Exegetical Fallacies, 2d ed. (Grand Rapids: Baker, 1996). Për një analizë më të thellë dhe më shkencore të problemit të kuptimit kur lidhet me interpretimin biblik shiko, Kevin J. Vanhoozer, Is There a Meaning in This Text: The Bible, The Reader, and the Morality of Literary Knowledge (Grand Rapids: Zondervan, 1998)
14 Një vepër e dobishme që ka për qëllim zbatimin e shkrimit është ajo e Robertson McQuilkin, Si Ta Kuptojmë dhe Zbatojmë Biblën.
Related Topics: Bibliology (The Written Word), Teaching the Bible